Zęby mleczne zaczynają się kształtować już w 6 tygodniu życia płodowego, a przez kolejne miesiące, pokrywa je twarde szkliwo. Przychodząc na świat dziecko ma już wykształcone, ale jeszcze niewidoczne, wszystkie ząbki mleczne. Jednak to nie koniec całego procesu, ponieważ szkliwo cały czas przyrasta warstwa po warstwie i dopiero kiedy pokryje całą koronę zęba, zaczyna wykształcać się korzeń, który rośnie i wypycha z dziąseł ukształtowaną koronę, przebijając się przez dziąsła.
Ząbki mleczne przeważnie pojawiają się w pierwszym roku życia, ale nie jest to regułą, a całe ząbkowanie kończy się między 2 a 3 rokiem życia. W buzi dziecka w sumie pojawi się 20 ząbków. Nie ma wśród nich zębów przedtrzonowych, są jedynie po dwa zęby trzonowe z każdej strony.
4. - 6. miesiąc – dolne jedynki 7. miesiąc – górne jedynki 8. - 12. miesiąc – dolne i górne dwójki 12. - 16. miesiąc – dolne pierwsze trzonowe i górne pierwsze trzonowe 15. - 24. miesiąc – dolne i górne kły 21. - 31. miesiąc – dolne i górne drugie trzonowe
To kiedy pojawiają się pierwsze i kolejne ząbki w dużej mierze zależy od genów, to właśnie tam jest zapisany czas wyżynania się mleczaków. Dlatego jeśli chcecie przewidzieć, kiedy pojawią się pierwsze ząbki u Waszych pociech, warto sprawdzić, kiedy wyrzynały się one u Was. Jednak gdy maluszek skończy rok i nie ma ani jednego zęba, można wówczas mówić o opóźnionym ząbkowaniu. W tym przypadku konieczna będzie wizyta u stomatologa dziecięcego albo ortodonty, by sprawdzić czy przyczyną tego stanu rzeczy nie jest choroba np.: celiakia, zaburzenia hormonalne czy zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, niedożywienie.
Wówczas warto zadbać również o prawidłowy rozwój aparatu mowy dziecka i szukać wsparcia u logopedy, ponieważ brak ząbków może powodować zaburzenia w rozwoju mowy.
Początek ząbkowania, to u wielu niemowląt czas obfitego ślinienia się i wkładania wszystkiego do buzi. By mieć pewność, że dziecku zaczynają wychodzić ząbki, a nie w ten sposób eksploruje świat, wystarczy zajrzeć do buzi. Jeśli zaobserwujemy czerwone i rozpulchnione dziąsła, wówczas możemy mieć pewność, że niedługo może pojawić się pierwszy ząbek. Zęby wyrzynają według swojego własnego, ustalonego przez naturę planu. Ogólnie można zaobserwować, że ząbki dolne pojawiają się nieco wcześniej niż odpowiadające im zęby górne. Choć nie jest to regułą.
Objawy i postępowanie
Warto maluszkowi zakładać miękkie śliniaczki, by ochronić ubranie przed zamoczeniem. Kiedy zaobserwujemy zaczerwienienie na buzi i wokół ust dobrze je wówczas smarować kremem natłuszczającym dla niemowląt. Należy to robić delikatnie, ponieważ podrażniona skóra jest bardzo wrażliwa.
Pamiętaj o tym, że obfite ślinienie odwadnia organizm, dlatego staraj się w tym czasie częściej przystawiać dziecko do piersi, a jeśli karmisz butelką, dawaj dziecku przegotowaną, niegazowaną wodę mineralną.
Często podczas ząbkowania maluszek może odczuwać swędzenie dziąseł, przez co wkłada do buzi paluszki lub inne rzeczy, które właśnie znajdzie pod ręką. Dlatego dobrze wcześniej przygotować sobie różnego rodzaju gryzki, drewniane, silikonowe, z wypustkami i takie, które można schładzać w lodówce, które będą bezpieczne dla naszego maluszka.
Można również dziecku masować dziecku dziąsła palcem lub specjalną gumową szczoteczką.
Kiedy dziecku dokucza ból czy swędzenie dziąseł, nie ma co się dziwić, że marudzi czy jest niespokojne.
Podczas ząbkowania maluch może nie mieć ochoty ssać piersi czy pić z butelki przez rozpulchnione i bolące dziąsła. Dlatego w tej sytuacji warto zastosować maści na ząbkowanie, które są dostępne w aptekach. Dzięki min ból zostanie uśmierzony, a stan zapalny złagodzony. Można również spróbować podawać niemowlęciu mleko na łyżeczce.
W tej sytuacji najlepiej wrócić do gładkich papek o konsystencji kremu, a w przypadku starszych dzieci np.: schłodzonych jogurtów czy serków, które również troszkę uśmierzą ból.
Ząbkowaniu może towarzyszyć podwyższona temperatura. Jeśli nie przekracza ona 37,5-38 st. C, na ogół nie ma powodu do niepokoju. Kiedy temperatura przekroczy 38 st. C i ząbkowaniu towarzyszą kaszel, wymioty, biegunka lub inne objawy choroby wówczas należy skonsultować się z lekarzem.
Niestety ból dziąseł może być tak silny, że maluch nie będzie mógł spać. Wówczas można przed snem wieczornym podać dziecku paracetamol, dla który powinien zapewnić spokojny sen. Można również podać maluchowi herbatkę z melisy, choć największe ukojenie na pewno przyniesie tuląca maluszka mama.
To również może być spowodowane ząbkowaniem, choć zawsze warto skonsultować te objawy z lekarzem i pamiętać o odpowiednim nawadnianiu dziecka.